Novi Sad

Novi Sad je kulturni centar Vojvodine i jedan od najznačajnijih kulturnih centara republike Srbije. Još u vreme osmanske uprave Balkanom i Panonskom nizijom ( 16-17.vek ), okolina Novog Sada je predstavljala značajno kulturno središte srpskog naroda.

Tu se na bačkoj strani Dunava nalazio manastir Kovilj, dok su se na sremskoj strani nalazili fruškogorski manastiri i grad Sremski Karlovci, koji je polovinom 16. veka bio najveći srpski grad u Osmanskom carstvu.

Tokom habzburške uprave u 18. i 19. veku, Novi Sad je bio centar srpske kulture, politike i društvenog života, zbog čega je dobio nadimak Srpska Atina. Srpsko narodno pozorište, najstarije profesionalno pozorište među Južnim Slovenima, osnovano je u Novom Sadu 1861. godine, dok je sedište Matice srpske, značajne kulturno-naučne ustanove srpskog naroda, preseljeno iz Pešte u Novi Sad 1864. godine.

U 19. i početkom 20. veka, veliki broj srpskih književnika, pesnika i pravnika živeo je ili radio u Novom Sadu, a među njima su bili Đura Daničić, Đura Jakšić, Jovan Jovanović Zmaj, Svetozar Miletić, Laza Kostić, Đorđe Natošević,Kosta Trifković, Vuk Stefanović Karadžić, itd.

Danas je Novi Sad drugi po značaju kulturni centar Srbije (posle Beograda), a gradske vlasti pokušavaju da učine grad privlačnijim organizovanjem brojnih kulturnih manifestacija i muzičkih koncerata. Od 2000. godine se u gradu održava muzički festival Egzit, najveći letnji muzički festival u Srbiji i regionu.

U Novom Sadu se održava i jedini festival alternativnog i novog pozorišta u Srbiji - INFANT, zatim Zmajeve dečje igre - najpoznatiji festival dečje književnosti, Sterijino pozorje, Novosadski džez festival, Međunarodni novosadski književni festival i mnogi drugi.

Pored Srpskog narodnog pozorišta, druga poznatija pozorišta u gradu su Pozorište mladih i Novosadsko pozorište. U Novosadskoj Sinagogi se takođe održavaju brojni kulturni događaji. Druge značajne kulturne ustanove u gradu su ogranak Srpske akademije nauke I umetnosti, Vojvođanska akademija nauke I umetnosti, biblioteka Matice srpske sa oko 3.000.000 publikacija, gradska biblioteka Novog Sada, Istoriski arhiv u Novom Sadu, Arhiv Vojvodine (koji čuva mnoge istorijske dokumente sa područja Vojvodine koji datiraju u prošlost do 1565. godine), Kulturni centar Novog Sada (koji organizuje značajne manifestacije i predstavlja aktuelnu kulturu), Azbukum (centar za srpski jezik i kulturu), itd. U Novom Sadu se nalaze i najznačajnija umetnička udruženja Vojvodine: Društvo književnika Vojvodine, Udruženje likovnih umetnika Vojvodine i druga.

U gradu se nalazi nekoliko muzeja i brojne privatne ili javne galerije. Najpoznatiji muzej je Muzej Vojvodine, koji je osnovala Matica srpska 1847. godine, u kojem se nalazi trajna kolekcija koja predstavlja srpsku kulturu i život u Vojvodini tokom istorije.Muzej Novog Sada na Petrovaradinskoj tvrđavi ima stalnu kolekciju vezanu za istoriju tvrđave.

Galerija Matice srpske je najveća i najcenjenija galerija u Novom Sadu, a podeljena je na dve zasebne galerije koje se nalaze u centru grada. Tu su još i Galerija likovne umetnosti - Poklon zbirka Rajka Mamuzića i Spomen-zbirka Pavla Beljanskog - jedna od najvećih kolekcija srpske umetnosti 20. veka (od 1900-ih do 1970-ih).